زمین‌ساخت فعال حوضه رودخانه کارون بزرگ

Authors

  • آذر خدابخش‌نژاد دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران
  • عباس چرچی استادیار،گروه زمین‌شناسی، دانشگاه شهید چمران، اهواز،ایران
  • علی‌اکبر متکان دانشیار،گروه سنجش از دور و GIS،دانشگاه شهید بهشتی،تهران، ایران
  • محسن پورکرمانی استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران
  • مهران آرین دانشیار،گروه زمین‌شناسی،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران،تهران، ایران
Abstract:

شاخص‌های زمین‌ریخت‌شناسی زمین‌ساخت فعال ابزار مفیدی برای بررسی تأثیر فعالیت زمین‌ساخت در یک ناحیه است.‌محاسبه این شاخص‌ها به وسیله نرم‌افزارهایArcGIS و سنجش از دور (RS)، در یک منطقه بزرگ برای تشخیص ناهنجاری‌های احتمالی مرتبط با زمین‌ساخت فعال سودمند است.این روش به‌ویژه در مناطقی که کار مطالعاتی کمی برروی فعالیت زمین‌ساختی آن با استفاده از این روش صورت گرفته مانند حوضه آبریز کارون بزرگ، می‌تواند روش نو و مفیدی باشد. حوضه آبریز رودخانه کارون بزرگ واقع در بخش‌های میانی کمربند چین‌‌خورده – رانده شده زاگرس با راستای چیره شمال باختر - جنوب خاور در جنوب باختری ایران، یک پهنه بسیار ایده‌آل برای آزمودن مفاهیم این شاخص‌ها در پیش‌بینی فعالیت نسبی زمین‌ساختی بر اساس بررسی سامانه رودخانه‌ای یا جبهه کوهستان شناخته شد.بر اساس مقادیر  شاخص طول- شیب رودخانه (SL)، نبود تقارن حوضه زهکشی (Af)، انتگرال فرازسنجی(Hi)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf)، شکل حوضه زهکشی (Bs) و پیچ‌و‌خم پیشانی کوه (Smf) شاخصی نهایی به نام شاخص زمین‌ساخت فعال نسبی (Index of relative active tectonics; or Iat)حاصل می‌شود که ترکیبی از شاخص‌های بالا بوده و سیماهای زمین را به چهار رده تقسیم می‌کند.پس از اندازه‌گیری شاخص‌ها مشخصشد که پهنه کارون بزرگ دارای نرخ‌های متفاوتی از فعالیت زمین‌ساختی است.بر اساس مقادیر به‌دست آمده تصحیح شده برای شاخصIat منطقه مورد مطالعه در سه رده طبقه‌بندی می‌شود:رده 1 (24% پهنه با فعالیت نسبی خیلی بالا، مانند بخش‌هایی از خاور و مرکز یعنی در مناطقی که گسل‌های راندگی اصلی زاگرس و فروافتادگی دزفول بیشترین تأثیر را دارند‌)، رده 2‌(63 %پهنه با فعالیت نسبی بالا، مانند بیشتر بخش‌های خاوری، باختری، شمال و مرکز یعنی در مناطقی که نسبت به رده پیشین عملکرد گسل‌ها کمتر است)، رده 3 (10% پهنه با فعالیت نسبی متوسط، یعنی در مناطقی که عملکرد گسل‌ها کمترین تأثیر را دارد)‌، و بر این اساس پهنه ضعیف (رده 4) در حوضه آبریز کارون وجود ندارد.همچنین 1% از پهنه حوضه آبریز به علت قرارگیری در نواحی دشت‌های ساحلی خوزستان و نبود امکان اندازه‌گیری شاخص‌ها در این رده‌بندی قرار نمی‌گیرد. 

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل شدت – تداوم بارش در حوضه کارون بزرگ

در این پژوهش با استفاده از آمار ایستگاه های همدیدی واقع در حوضه کارون، رگبارهای شدید در تداوم های 1، 2، 6 و 9 ساعته استخراج گردیده است و شدت - تداوم بارش به روشهای رتبه بندی و منحنی تجمعی بی بعد بدست آمده است. در روش رتبه بندی ابتدا رگبارهای هر پایه زمانی به دوره های کوچکتر تقسیم شده و بر این اساس دوره های مختلف رگبارها بر اساس مقدار بارش دریافتی رتبه بندی شده اند. در روش منحنی تجمعی کلیه رگبار...

full text

پایش خشکسالی حوضه کارون بزرگ با استفاده از شاخص SPI: دوره 2014-1978 میلادی

یکی از ویژگی های بارز اقلیم ایران کمی بارش و نوسانات شدید آن در مقیاس های زمانی روزانه ،فصلی و سالانه می باشد. هر خشکسالی دارای 4 ویزگی عمده می باشد که عبارتند از: دوره تداوم ،شدت، فراوانی و گستره . هدف اصلی این مطالعه ، ارزیابی و پهنه بندی خصوصیات خشکسالی حوضه کارون بزرگ می باشد. در این مطالعه از شاخص بارش استاندارد خشکسالی SPI، جهت بررسی ویژگی های خشکسالی در 42 ایستگاه واقع در داخل و خارج حوض...

full text

ارزیابی شبکه ایستگاه‏های باران‏سنجی با استفاده از تئوری آنتروپی گسسته (مطالعه موردی: حوضه آبریز کارون بزرگ)

کیفیت مناسب اطلاعات بارندگی ثبت شده در شبکه‎های باران‏سنجی در طراحی پایدار پروژه‎های آبی نقش مهمی ایفا می‏کند. از این نظر جهت ایجاد شبکه‏ای بهینه و کارآمد، شبکه‎های باران‏سنجیبایستی به‎صورت دوره‎ای با توجه به نیاز و طرح‎های توسعه منابع آب پیش روی، مورد ارزیابی قرار گیرند. در این پژوهش بر پایه تئوری آنتروپی، ارزش منطقه‏ای ایستگاه‏های باران‏سنجی حوضه آبریز کارون بزرگ واقع در استان خوزستان مورد بر...

full text

بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب در حوضه کارون بزرگ

در مقاله حاضر روند تغییرات کمی و کیفی در حوضه کارون بزرگ از بالادست به‎‌‎سمت پایین‌دست بررسی شد. برای بررسی روند تغییرات، ‏‏16 ایستگاه با طول دوره آماری 37 ساله (1390-1353) انتخاب گردید. پراکندگی ایستگاه‌ها بگونه‌ای در نظر گرفته شد که کل حوضه را ‏پوشش دهند. به‌منظور تحلیل روند، آزمون من‎‌‎کندال اجرا گردید و مطابق این آزمون دبی در سراسر حوضه بجز بخش جنوب شرقی حوضه ‏کاهش یافته است. تغییرات آماره ...

full text

ارزیابی پیش‌بینی میان مدت بارش مدل‌های عددی جهانی پایگاه TIGGE در حوضه کارون بزرگ

در طول دهه‌های اخیر، سیلاب به دلیل توسعه شهری و تغییر اقلیم به مسئله جدی تبدیل شده است. به همین سبب علاقه بین‌المللی در پیش بینی سیل در چند دهه گذشته افزایش یافته است. از طرفی با توجه به اینکه مهمترین عامل سیلاب، بارش است از اینرو پیش‌بینی دقیق آن در کاربردهای هیدرولوژیکی حائز اهمیت است. این تحقیق به ارزیابی داده‌های بارش پیش‌بینی شده مدل‌های عددی جهانی پایگاه TIGGE۱و بهبود آن‌ها با استفاده از ...

full text

اثرات پارامترهای بزرگ مقیاس حوضه آبریز بر رودخانه سیمینه رود

در این پژوهش میزان اثر و همبستگی کمی پارامترهای بزرگ مقیاس (کاربری اراضی، تراکم جمعیت، ساختار زمین شناسی و فرسایش) به عنوان شاخص های جغرافیایی بزرگ مقیاس مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. روند تغییرات متغیر های کیفی رودخانه به عنوان متغیرهای کوچک مقیاس و میزان تاثیر شاخص های بزرگ مقیاس در این تحقیق توسط آزمون های آماری چند متغیره کنترل و بررسی شده است. آمار کیفی رودخانه سیمینه رود به عنوان مطال...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 24  issue 95- زمین ساخت

pages  13- 28

publication date 2015-06-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023